Hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0, phải tiếp cận với nền công nghiệp hiện đại, nhu cầu về nguồn đáp ứng việc nghiên cứu, áp dụng thương mại điện tử đang trở thành vấn đề cấp bách của các doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức đào tạo, nghiên cứu của Việt Nam. Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử là một trong những nội dung chính của Chương trình phát triển thương mại điện tử quốc gia 2014-2020. Mục tiêu chung của Chương trình nhằm đưa thương mại điện tử trở thành hoạt động phổ biến, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thời gian qua, thương mại điện tử ở nước ta đã có những bước phát triển đáng kể bởi những lợi ích to lớn mà hoạt động của nó mang lại. Tuy nhiên, trên bình diện chung nhiều người tiêu dùng và doanh nghiệp vẫn chưa thấy hết hiệu quả mà thương mại điện tử đem lại nên vẫn chưa quan tâm, chưa phát huy tối đa thế mạnh của loại hình này. Đặc biệt, trong cách mạng công nghiệp 4.0 hay còn gọi “kinh tế số là bước phát triển tất yếu, phù hợp với xu thế mới, mang lại hiệu quả và giá trị lợi nhuận cao trong khi nền kinh tế truyền thống đang dần bão hoà. Cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam hiện mới chỉ tập trung vào khía cạnh liên lạc, giai trí và thông tin, trong khi nhiều lĩnh vực khác như thương mại điện tử vẫn còn nhiều thách thức. Với một quốc gia có gần 68% dân số sử dụng internet, thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam được dự báo rất tiềm năng và sẽ bùng nổ trong thời gian tới. Như vậy, nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0 đang là một vấn đề cấp bách ở Việt Nam hiện nay.

1. Định nghĩa chung

Thương mại điện tử

Thương mại điện tử còn gọi là e-commerce, e-comm hay EC, là sự mua bán sản phẩm hay dịch vụ trên các hệ thống điện tử như internet và các mạng máy tính. Thương mại điện tử dựa trên một số công nghệ như chuyển tiền điện tử, quản lý chuỗi dây chuyền cung ứng, tiếp thị internet, quá trình giao dịch trực tuyến, trao đổi dữ liệu điện tử (EDI), các hệ thống quản lý hàng tồn kho và các hệ thống tự động thu thập dữ liệu. Thương mại điện tử hiện đại thường sử dụng mạng World Wide Web là một điểm ít nhất phải có trong chu trình giao dịch, mặc dù nó có thể bao gồm một phạm vi lớn hơn về mặt công nghệ như e-mail, các thiết bị di động cũng như điện thoại.

Khi nói về khái niệm thương mại điện tử (E-Commerce), nhiều người nhầm lẫn với khái niệm của kinh doanh điện tử (E-Business). Tuy nhiên, thương mại điện tử đôi khi được xem là tập con của kinh doanh điện tử. Thương mại điện tử chú trọng đến việc mua bán trực tuyến (tập trung bên ngoài), trong khi đó kinh doanh điện tử là việc sử dụng internet và các công nghệ trực tuyến tạo ra quá trình hoạt động kinh doanh hiệu quả dù có hay không có lợi nhuận, vì vậy tăng lợi ích với khách hàng (tập trung bên trong).

Tóm lại, thương mại điện tử chỉ xảy ra trong môi trường kinh doanh mạng internet và các phương tiện điện tử giữa các nhóm (cá nhân) với nhau thông qua các công cụ, kỹ thuật và công nghệ điện tử. Ngoài ra, theo nghiên cứu của các nhà khoa học của một số trường đại học thuộc bang Texas (Mỹ) cho rằng, thương mại điện tử và kinh doanh điện tử đều bao hàm bởi nền kinh tế internet.

Thương mại điện tử ở Việt Nam

Chỉ số thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) được xây dựng lần đầu tiên vào năm 2012. Chỉ số thương mại điện tử (viết tắt là EBI từ tiếng Anh E-Business Index) được xây dựng dựa trên bốn nhóm tiêu chí lớn. Nhóm thứ nhất là nguồn nhân lực và hạ tầng công nghệ thông tin. Nhóm thứ hai là giao dịch doanh nghiệp với người tiêu dùng (B2C). Nhóm thứ ba là giao dịch giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B). Nhóm thứ tư là giao dịch giữa chính phủ với doanh nghiệp (G2B). EBI sẽ giúp các đối tượng quan tâm đến thương mại điện tử nhanh chóng xác định được mức độ triển khai thương mại điện tử trên phạm vi cả nước cũng như tại từng địa phương, sự tiến bộ qua các năm và gợi ý cho mỗi địa phương những giải pháp cần thiết để nâng cao ứng dụng thương mại điện tử.

Cách mạng công nghiệp 4.0

Cách mạng công nghiệp 4.0 với xu hướng phát triển dựa trên nền tảng tích hợp cao độ của hệ thống kết nối số hóa, vật lý và sinh học cùng sự đột phá của internet kết nối vạn vật và trí tuệ nhân tạo đang làm thay đổi căn bản nền sản xuất thế giới. Với đặc điểm tận dụng một cách triệt để sức mạnh lan tỏa của số hóa và công nghệ thông tin, cách mạng công nghiệp 4.0 tác động mạnh tới mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, dẫn đến việc thay đổi phương thức và lực lượng sản xuất của xã hội.

Khác với các cuộc cách mạng trước, cách mạng công nghiệp 4.0 là cuộc cách mạng số để chuyển hóa toàn bộ thế giới thực thành thế giới số. Dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất. Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các “nhà máy thông minh” hay “nhà máy số”. Trong các nhà máy thông minh này, các hệ thống vật lý không gian ảo sẽ giám sát quá trình vật lý, tạo ra một bản sao ảo của thế giới vật lý. Với IoT, các hệ thống vật lý không gian ảo này tương tác với nhau và với con người theo thời gian thực thông qua IoT người dùng sẽ được tham gia vào chuỗi giá trị qua việc sử dụng các dịch vụ.

2. Những bất cập của nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam hiện nay

Cách mạng công nghiệp 4.0, tiếp cận với nền công nghiệp hiện đại, nhu cầu về nguồn nhân lực đáp ứng việc nghiên cứu, triển khai các ứng dụng thương mại điện tử đang trở thành vấn đề cấp bách của các doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức đào tạo, nghiên cứu của Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay nguồn nhân lực thương mại điện tử ở Việt Nam còn những bất cập:

Thứ nhất, nguồn cung về nhân lực thương mại điện tử hạn chế và chưa mở rộng trên cả nước trong khi nhu cầu đang tăng cao. Đến năm 2025, để phục vụ cho hoạt động của doanh nghiệp cũng như đáp ứng được nhu cầu phát triển thương mại điện tử, cả nước cần phải có khoảng 800.000 kỹ thuật viên. Với tình hình đào tạo của nước ta thì mức cung không đủ để đáp ứng nhu cầu thị trường tuyển dụng. Vì vậy, hiện tượng bố trí nhân lực kiêm nhiệm, tuyển dụng các nhân sự am hiểu trong lĩnh vực thương mại điện tử hoặc cử cán bộ hiện có đi đào tạo bổ sung các kiến thức về ứng dụng thương mại điện tử đang diễn ra phổ biến hiện nay. Các hướng đi này trước mắt đã góp phần giải quyết bài toán nhân lực hiện tại của các doanh nghiệp, tuy nhiên về dài hạn cần có sự tham gia, hỗ trợ của các đơn vị, tổ chức có liên quan.

Thứ hai, sinh viên ra trường có kỹ năng về thương mại điện tử nhưng kiến thức, kinh nghiệm về giao thương hay trình độ ngoại ngữ còn yếu và chưa thể đáp ứng ngay được nhu cầu của các doanh nghiệp. Vì vậy, kỹ năng hoạt động thương mại điện tử có chất lượng vẫn là mối quan tâm hàng đầu đối với nhà tuyển dụng. Trong những năm gần đây cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tuyển dụng lao động có kỹ năng về công nghệ thông tin và thương mại điện tử có xu hướng tăng lên, năm 2016 có 29% doanh nghiệp gặp khó khăn thì sang năm 2017 đã có tới 31% doanh nghiệp gặp khó khăn trong vấn đề tuyển dụng. Kỹ năng về quản trị website và sàn giao dịch thương mại điện tử đang là nhu cầu lớn nhất đối với các doanh nghiệp, 46% doanh nghiệp gặp khó khăn khi tuyển dụng lao động có kỹ năng này[1]. Nguồn lao động thiếu hụt, trong khi các doanh nghiệp hiện nay lại đang rất chú trọng tuyển dụng lao động chuyên trách về thương mại điện tử. Đặc biệt nhóm doanh nghiệp lớn có tỷ lệ lao động chuyên trách về thương mại điện tử cao hơn nhiều so với nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ, Trong đó, lĩnh vực công nghệ thông tin truyền thông, tài chính và bất động sản có tỷ lệ lao động chuyên trách về thương mại điện tử cao nhất, chiếm 49% trong tổng số doanh nghiệp.

Thứ ba, cùng với sự phát triển, hoạt động thương mại tử cũng xuất hiện nhiều hành vi gian lận, giả mạo, lừa đảo, hợp đồng mập mờ về giá cả, quảng cáo sai sự thật, chất lượng hàng hóa không bảo đảm, vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng, các vấn đề về bảo mật, an toàn thông tin cá nhân.

Thứ tư, lao động hiện nay còn thiếu các kỹ năng như: khai thác, sử dụng các ứng dụng của thương mại điện tử; kỹ năng cài đặt chế độ, ứng dụng, khắc phục sự cố thông thương của máy vi tính; xây dựng kế hoạch, triển khai dự án thương mại điện tử; quản trị cơ sở dữ liệu; tiếp thị trực tuyến và triển khai thanh toán trực tuyến. Các doanh nghiệp hiện đang cần nguồn lao động có trình độ về công nghệ thông tin và thương mại điện tử, bởi kinh doanh trên mạng xã hội và sàn giao dịch thương mại điện tử đang đem lại hiệu quả cao. Trong năm 2019 có 32% doanh nghiệp tham gia khảo sát đang tiến hành kinh doanh trên mạng xã hội, 11% doanh nghiệp triển khai kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử (giảm 2% so với năm 2018). Việc quảng cáo trên mạng xã hội và công cụ tìm kiếm là hình thức quảng cáo đem lại hiệu quả cao nhất cho doanh nghiệp với tỷ lệ tương ứng là 46% và 39%. Quản lý khách hàng (CRM), quản lý chuỗi cung ứng (SCM) và quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) đang được triển khai sử dụng các phần mềm phức tạp. Xu hướng sử dụng các phần mềm này chưa có dấu hiệu thay đổi so với các năm trước. Xét trong nhóm doanh nghiệp lớn thì có 94% doanh nghiệp đã sử dụng phần mềm tài chính kế toán, 83% doanh nghiệp sử dụng phần mềm quản lý nhân sự[2]. Nhìn chung, nhóm doanh nghiệp lớn vẫn có tỷ lệ sử dụng các phần mềm chuyên dụng cao hơn doanh nghiệp vừa và nhỏ. Như vậy, mức độ chênh lệch của việc sử dụng các phần mềm giữa nhóm doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ là khá cao, đặc biệt là đối với phần mềm ERP thì độ chênh lệch lên tới gần 3 lần.

Vì vậy, sự đầu tư kịp thời về công nghệ và phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử sẽ hỗ trợ tốt các doanh nghiệp, các tổ chức trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh mới nâng cao năng lực quản lý, điều hành sản xuất kinh doanh khi tham gia vào thương mại nội địa và hội nhập quốc tế Tính tới năm 2020, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam khoảng 7 tỷ USD, hiện đang đứng thứ 3 Đông Nam Á. Tuy nhiên, nếu xét về tăng trưởng thì Việt Nam là một trong số thị trường có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Hiện tốc độ tăng trưởng lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam khoảng 35%, cao gấp 2,5 lần Nhật Bản. Do đó, thực hiện cách mạng công nghiệp 4.0 vẫn còn những thách thức đối với nguồn nhân lực thương mại điện tử tại Việt Nam. Đây vẫn là một mảnh đất tiềm năng cho các doanh nghiệp trong nước, trong đó có cả các doanh nghiệp khởi nghiệp. Tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam đạt trên 20%/năm, doanh thu xuất khẩu thương mại điện tử của Việt Nam được dự báo có thể đạt đến 296,3 nghìn tỉ đồng vào năm 2027[3].

3. Yêu cầu nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam

Xuất phát từ vị trí, vai trò ngày càng tăng lên của công nghệ và yêu cầu nguồn nhân lực làm việc với thông tin (lao động trí tuệ, lao động dữ liệu và lao động quản lý) ngày càng cao, tạo dựng môi trường tự do, khuyến khích tính độc lập, sáng tạo và tạo điều kiện cho các loại hình lao động trí thức, trí tuệ phát huy sức mạnh, làm thay đổi nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0.

Thứ nhất, phải tăng số lượng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thương mại điện tử Việt Nam đáp ứng yêu sâu cách mạng công nghiệp 4.0. Trong quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, nguồn nhân lực thương mại điện tử của các quốc gia có sự tham nhập, tác động lẫn nhau, nên cần có trình độ tương ứng về khoa học, công nghệ, về học vấn và trình độ chuyên môn, cũng như về kỹ năng chuyên môn. Vì vậy, nguồn nhân lực thương mại điện ở Việt Nam cần có chất lượng cao về trí tuệ và tay nghề là lợi thế cạnh tranh theo đúng một trong những nội dung chính trong chương trình phát triển thương mại điện tử quốc gia 2014 - 2020. Về số lượng: Nguồn nhân lực thương mại điện tử Việt Nam đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi phai có chuyên môn cao. Năm 2020, nhu cầu tuyển dụng của ngành này đã tăng so với năm 2018, các vị trí liên quan đến thương mại điện tử chiếm gần 7% trong tổng số nhu cầu. Trong khi đó, tỷ lệ tuyển dụng trong các ngành nghề “lúc nào cũng cần” như bán hàng cũng chỉ chiếm 17,5%, marketing 12,5%, kế toán, kiểm toán 7,8%[4]. Như vậy, nhu cầu về nhân lực thương mại điện tử giữ tỷ trọng không nhỏ trên thị trường tuyển dụng và đang có xu hướng gia tăng. Một trong những lý do khiến nhu cầu lao động trong ngành thương mại điện tử Việt Nam khi thời đại công nghệ 4.0 đến ngày càng tăng mạnh là do cách mạng công nghiệp 4.0 ngày càng có nhiều người tìm kiếm sản phẩm mới và cơ hội mở rộng giao thương với các nước.

Để đáp ứng nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực thương mại điện tử sẽ tiếp tục phát triển trong thời gian tới, Chính phủ đã chọn phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử là một trong những ưu tiên, sở công thương các tỉnh - thành đã và đang thực hiện kế hoạch 5 năm phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử với nhiều hoạt động, như đầu tư trang thiết bị, phần mềm, tuyên truyền, đào tạo, tổ chức các chuyến tham quan học tập... Bên cạnh những tín hiệu khả quan về nhu cầu thị trường, chính sách của Chính phủ nguồn lao động trẻ nhanh nhạy trong các lĩnh vực công nghệ thông tin cũng là một yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của nguồn nhân lực thương mại điện tử.

Về chất lượng: Nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay là những người có trình độ cao về chuyên môn, thành thạo ngoại ngữ và công nghệ. Đây là tiêu chí đầu tiên nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, đòi hỏi chất lượng nguồn nhân lực thương mại điện tử phải bảo đảm các yêu cầu: Hiểu rõ các thao tác kỹ thuật, những quy định và nguyên tắc thực hiện kinh doanh trực tuyến; Nắm vững những vấn đề liên quan đến thương mại, công nghệ thông tin và truyền thông để có thể vận dụng thành thạo các ứng dụng công nghệ thông tin khi tiến hành các giao dịch thương mại điện tử; đồng thời phải thường xuyên cập nhật các công nghệ mới, nắm bắt những cơ hội kinh doanh mới trong thương mại điện tử; Nguồn tri thức cao. Vì vậy, nguồn nhân lực thương mại điện tử hiện nay cần được tiến hành đào tạo có hệ thống, trải qua các quá trình đào tạo từ hệ thống đến chuyên sâu tương ứng với từng vị trí, từng nhiệm vụ và theo từng chuyên ngành cụ thể.

Thứ hai, nguồn nhân lực thương mại điện tử phải có khả nàng thích ứng nhanh và luôn sáng tạo, có các kỹ năng hiện đại đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0.

Việc ứng dụng rộng rãi các thành tựu khoa học và công nghệ trên các lĩnh vực, trong các ngành kinh tế, các tổ chức xã hội, trong sản xuất kinh doanh, đòi hỏi nguồn nhân lực thương mại điện tử ngoài trí thông minh, cần cù, phải được đào tạo cơ bản để phù hợp với sự đổi mới liên tục của khoa học - công nghệ. Yêu cầu này đòi hỏi phải có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao để có khả năng thích ứng tốt với những công việc phức tạp và luôn thay đổi trong mọi hành vi nghề nghiệp, cách thức kinh doanh trong thế giới số sẽ thay đổi, biến đổi hoàn toàn. Do đó, người lao động thương mại điện tử phải là người sáng tạo (sản xuất) ra tri thức (khoa học - công nghệ) diễn ra với tốc độ nhanh, quy mô lớn. Việc sử dụng kiến thức khoa học - công nghệ vào sản xuất trở thành nhu cầu thường xuyên, liên tục của xã hội. Việc xử lý, chuyển giao công nghệ thông tin diễn ra hết sức nhanh chóng, rộng khắp nhờ hệ thống công cụ hiện đại.

Kỹ năng về quản trị website và sàn giao dịch thương mại điện tử đang là nhu cầu lớn nhất đối với các doanh nghiệp, 46% doanh nghiệp gặp khó khăn khi tuyển dụng lao động có kỹ năng này. Thực tế, các doanh nghiệp hiện nay chú trọng việc tuyển dụng lao động chuyên trách về thương mại điện tử. Đặc biệt, nhóm doanh nghiệp lớn có tỷ lệ lao động chuyên trách về thương mại điện tử cao hơn nhiều so với nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong đó, lĩnh vực công nghệ thông tin, truyền thông, tài chính và bất động sản có tỷ lệ lao động chuyên trách về thương mại điện tử cao nhất và do trình sáng tạo, ứng dụng tri thức khoa học - công nghệ diễn ra với tốc độ nhanh và quy mô lớn, nên những nội dung trí thức nghề nghiệp của lao động thương mại điện tử biến đổ không ngừng với tốc độ rất nhanh, đòi hỏi nguồn nhân lực thương mại điện tử phải thường xuyên làm chủ, cập nhật, bổ sung tri thức mới để có thể thích ứng cao với công việc luôn cập nhật hằng ngày, hằng giờ.

Thứ ba, gắn lý luận với thực tế trong công tác đào tạo phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0.

Đào tạo ngành thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0, theo hướng hiện đại, cần tăng tính thực tiễn, liên kết giữa cơ sở đào tạo với các doanh nghiệp là rất cần thiết. Từ đó, phát huy năng lực và thế mạnh của mỗi bên, khai thác và tận dụng hiệu quả các tiềm năng về cơ sở vật chất, con người, chuyên môn trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về thương mại điện tử. Điểm giao thoa giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp không chỉ hỗ trợ kiến tập, thực tập của sinh viên mà các doanh nghiệp có thể tiến sâu hơn nữa như cung cấp và hướng dẫn thực hành nền tảng, xây dựng và thẩm định đề cương học phần, tham gia hướng dẫn và đánh giá kết quả học tập của sinh viên, tổ chức giao lưu, chia sẻ, hướng nghiệp, cuộc thi liên quan đến thương mại điện tử... để ứng dụng thành công, tận dụng các cơ hội mà thương mại điện tử mang lại. Đây chính là một trong những vấn đề đặt ra và đòi hỏi phải được giải quyết đầu tiên đối với phát triển thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0.

Thứ tư, cần đào tạo lại nguồn nhân lực thương mại điện tử ở Việt Nam để đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0.

Nhu cầu về nguồn nhân lực thương mại điện tử đang tăng cao, nên vấn đề đào tạo lại là một thách thức lớn, đặt mục tiêu 90% doanh nghiệp có trang thông tin điện tử, cập nhật thường xuyên thông tin hoạt động và quảng bá sản phẩm của doanh nghiệp. Nhưng để thực hiện được điều này, mỗi doanh nghiệp cần ít nhất một kỹ thuật viên thương mại điện tử. Với tình hình đào tạo của nước ta thì mức cung không đủ để đáp ứng nhu cầu của thị trường tuyển dụng. Hiện nay, các trường đã mở các khoa chuyên ngành thương mại điện tử, dạy môn thương mại điện tử trong hệ thống các môn học của ngành kinh tế. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Nhật Bản đang đầu tư tại Việt Nam, các văn phòng đại diện không chỉ cần lượng lớn lao động phổ thông mà còn có nhu cầu cao về nhân sự cao cấp. Tuy nhiên, theo đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật ai diện Tổ chức Xúc tiến thương Bản (JETRO), nguồn nhân sự cao cấp ở Việt Nam không nhiều và không phải ai cũng có thể đảm nhiệm được các vị trí mà doanh nghiệp Nhật Bản tìm kiếm. Vì vậy, cần đào tạo tại chỗ nguồn nhân lực thương mại điện tử tại các doanh nghiệp dưới nhiều hình thức phù hợp đáp ứng yêu cầu của cơ quan doanh nghiệp.

Thứ năm, phải mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, tham vào toàn cầu hóa, học tập, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của các nước phát triển để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thương mại điện tử đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0.

Tăng cường đẩy mạnh sự hợp tác khu vực và quốc tế để chuẩn bị thực hiện tốt các cam kết quốc tế về thương mại điện tử nhằm xây dựng và hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn trao đổi dữ liệu điện tử trong nước hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế. Đối với nguồn nhân lực thương mại điện tử Việt Nam, quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0 không chỉ đáp ứng các doanh nghiệp trong phạm vi quốc gia, mà còn có thể “xuất khẩu” vươn ra thị trường lao động thế giới. Học tập kinh nghiệm thương mại điện tử các quốc gia, để nguồn nhân lực Việt Nam có hiểu biết rộng, có những kỹ năng mềm, có trình độ cao có thể sử dụng được khoa học công nghệ ngày càng hiện đại.

[1] Hải Vân: “Nhân lực- trở ngại cho thương mại điện tử Việt Nam”, theo Trí Thức trẻ, 2019

[2] Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI): “Báo cáo thường niên doanh nghiệp Việt Nam”, 2016-2020

[3] https://tuoitre.vn/thuong-mai-dien-tu-cua-viet-nam-tang-truong-tren-20-nam-20230607161249214.htm#:~:text=%22Gi%C3%A1%20tr%E1%BB%8B%20xu%E1%BA%A5t%20kh%E1%BA%A9u%20c%E1%BB%A7a,t%C4%83ng%2045%25%20trong%20n%C4%83m%202022.

[4] Thảo Nguyên: “Làm sao giải được bài toán thiếu nhân lực ngành gần?", theo Trí thức trẻ, 2020