I. Thực trạng về chương trình sách giáo khoa phổ thông:

Sách giáo khoa được coi là hành lý thiết yếu đối với mỗi học sinh. Thực trạng hiện nay cho thấy không chỉ học sinh Tiểu học mà học sinh phổ thông nói chung đang mang theo những hành lý quá sức đối với các em. Nếu như tất cả những gì mà học sinh của chúng ta đều được áp dụng thì học sinh Việt Nam sẽ là những thiên tài. Nhưng điều đáng tiếc là chúng ta dạy cho học sinh khá nhiều và học sinh cũng tiếp thu kiến thức thầy cô dạy tương đối tốt mà chất lượng giáo dục của chúng ta gần như không được thế giới công nhận, bằng cấp của chúng ta không có ý nghĩa với thế giới.

Hành lý học sinh Việt Nam mang theo thì rất nhiều, nhưng phần đa trong số đó là không thể dùng đến và cái các em cần thì lại không được trang bị. Nội dung sách giáo khoa trọng lý thuyết và ít thực hành làm cho học sinh thụ động. Hơn nữa với những nội dung quá nhiều học sinh thường học theo kiểu học “vẹt” để có thể học hết được chương trình đó. Chương trình học của học sinh Tiểu học và học sinh phổ thông hiện nay đều đang được xây dựng theo một quy trình ngược do đó dường như chúng ta cứ loay hoay càng làm càng sai và càng sửa càng rối mãi chưa giải được bài toán quá tải về chương trình mà chất lượng giáo dục thì kém. Học sinh cứ như những chú chuột bạch và cố gắng tham gia vào cuộc chạy đua với những hành trang cồng kềnh mà không hữu dụng. Chúng ta quá tham lam trao cho các em quá nhiều vật dụng nhưng lại quên trao cho các em hướng dẫn sử dụng để trẻ cứ mò mẫm với đống đồ mà không thể sử dụng được vào việc gì.

Mỗi lần cải cách giáo dục phổ thông là có một lần thay đổi sách giáo khoa. Cho đến nay chúng ta đã thực hiện 3 lần cải cách giáo dục và một lần đổi mới chương trình và sách giáo khoa. Lần thứ nhất là trong kháng chiến chống Pháp, chúng ta phải xây dựng một nền giáo dục phù hợp với chế độ mới. Năm 1950 chúng ta đã tiến hành cải cách giáo dục và lúc ấy xuất hiện những quyển sách giáo khoa đầu tiên. Sách viết rất mộc mạc và in trên giấy bản xấu, nhưng nó là cơ sở để đào tạo rất nhiều nhân tài cho đất nước ta sau này. Lần thứ 2 là năm 1956 sau khi giải phóng miền Bắc, chúng ta tiến hành cải cách giáo dục để thống nhất lại nền giáo dục trong kháng chiến với nền giáo dục trong vùng địch tạm chiếm. Chúng ta xây dựng nền giáo dục phổ thông 10 năm, thay vì 9 năm như thời kháng chiến. Sau giải phóng miền Nam, năm 1979 chúng ta lại tiến hành một cuộc cải cách giáo dục mới, thống nhất lại nền giáo dục chung cho cả đất nước, nước ta lại thực hiện hệ thống giáo dục phổ thông 12 năm. Lần thứ tư là năm 2002, chỉ thay đổi chương trình và sách giáo khoa thông thường chứ không phải cải cách giáo dục. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã trình Quốc hội và thực hiện đổi mới chương trình sách giáo khoa nhằm đáp ứng yêu cầu khi đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh xây dựng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Bên cạnh 4 lần thay sách giáo khoa lớn, còn một số lần thay đổi nhỏ, như khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu tan rã thì chúng ta phải thay đổi sách giáo khoa các môn khoa học - xã hội để phù hợp hơn với thực tế lịch sử.

So với tất cả những lần trước đây, thì lần đổi mới sách giáo khoa năm 2002 là bài bản nhất. Vì những lần trước đây là không hề có quyết định của Quốc hội, Chính phủ, cũng không có bất kỳ chương trình nào được đóng dấu thông qua. Có thể nói là chúng ta vừa viết sách vừa hình thành chương trình giáo dục. Năm 2002 chúng ta xây dựng chương trình trước, biên soạn trong tài liệu dạy thử nghiệm 4 năm mới hoàn thành chương trình, rồi mới làm sách giáo khoa chính thức. Chúng ta cũng có điều kiện tiếp thu được nhiều kinh nghiệm biên soạn sách giáo khoa của nước ngoài. Bộ sách giáo khoa được xây dựng rất công phu, nếu tính cả người viết sách, người thẩm định của cả 3 cấp thì phải đến 500 nhà khoa học tham gia biên soạn, thẩm định sách giáo khoa...

Trên đây là trích dẫn của tài liệu, để xem toàn văn tài liệu xin quý vị tải xuống tệp đính kèm.