Malaysia là thuộc địa cũ của Anh và từ một nước thuộc địa, Malaysia đã giành được quyền độc lập vào năm 1957. Năm 1957 được độc lập, chỉ có 12 bang, gọi là Malai. Đến 1963 mới hình thành chính thức Malaysia, có thêm 3 bang Saba, Sarawak, Singapor. (Sau đó Singapor tách ra) với quy chế đặc biệt. Hiện nay, Malaysia có một Chính phủ Liên Bang gồm 13 Bang và 2 lãnh thổ liên bang Kuala Lampar. Tương ứng với 13 Bang có 13 chính quyền Bang. Quyền lực được tập trung chủ yếu ở Chính phủ Liên Bang. Do lịch sử để lại, Liên bang của Malaysia được hình thành không chặt chẽ như ở Mỹ. Giữa các Bang có quyền lực, quyền hạn không giống nhau, không đồng đều và quyền lực của các Bang không lớn lắm.

Malaysia theo chế độ quân chủ lập Hiến - có vua. Khi mới giành được độc lập, 9 Tiểu vương quốc đều có Vua. Vấn đề đặt ra là chọn ai để làm Vua trị vì chung. Sau khi bàn bạc đã đi đến thỏa thuận: Vua của các Tiểu vương quốc sẽ thay nhau trị vì đất nước và Hội nghị các Tiểu vương quốc sẽ bầu ra Vua trị vì chung 5 năm một lần.

Trong hệ thống pháp luật của Malaysia, Hiến pháp là luật tối cao. Hiến pháp bao quát toàn bộ hoạt động của bộ máy Nhà nước, quyền lực Liên Bang, Bang, quyền tự do cá nhân, quyền con người, quyền tự do ngôn luận, tín ngưỡng, lập hội, tự do công dân. Song những quyền liên quan đến tự do cá nhân không phải là quyền tuyệt đối mà là quyền có giới hạn trong khuôn khổ Hiến pháp.

Quyền hạn của Liên bang, bang được quy định trong Hiến pháp theo 3 danh mục: Liên bang - bang - Song song.

- Danh mục Liên Bang gồm các phần quan trọng như: Kinh tế, quốc phòng, pháp luật, giáo dục, chính sách đối ngoại.

- Danh mục Bang Kém phần quan trọng hơn gồm các phần: đất đai, hầm mỏ, tôn giáo...

- Danh mục Song song thuộc quyền vừa của Liên Bang vừa của các Bang.

Mỗi Bang đều có Chính quyền của mình, có cơ quan lập pháp, hành pháp nhưng không có ngành tư pháp. Riêng ngành tư pháp nằm hoàn toàn trong danh mục Liên Bang.

Việc quy định cụ thể danh mục lập pháp nhằm bảo đảm tính lịch sử của Malayxia là một đất nước có nhiều Tiểu vương quốc, giữa các Tiểu vương quốc có mức độ giàu nghèo khác nhau và các Tiểu vương quốc giàu có về tài nguyên không muốn trao cho chính quyền Trung ương tất cả quyền lực của mình nên có sự thỏa thuận giữa các Tiểu vương quốc, các Bang và Chính phủ liên Bang về việc phân chia quyền lực: giành bao nhiêu quyền lực cho chính phủ liên Bang và bao nhiêu quyền lực ca Bảng giữ lại cho mình.

Các điều khoản được hình thành trong Hiến pháp dựa theo sự thỏa thuận giữa Chính phủ Anh và Chính phủ Malaysia khi Malaysia mới giành được độc lập. Sau này, một số điều khoản được Quốc hội thay đổi lại cho phù hợp với điều kiện và tình hình đất nước.

Hiến pháp Malaysia quy định các hành động, các đạo luật và các văn bản pháp quy dưới luật ban hành đều phải tuân thủ Hiến pháp. Nếu không hợp hiến đều có thể bị chất vấn, bãi bỏ, trong đó tòa án đóng vai trò hết sức quan trọng.

2. Phân lập các quyền

Trong bộ máy Nhà nước của Malaysia được chia thành 3 ngành theo mô hình:

- Quyền hành pháp do Nhà vua và Nội các thực hiện

- Quyền lập pháp do: Nghị viện gồm 2 viện (Thượng viện và Hạ viện)

- Quyền Tư pháp do các Thẩm phán ở các Tòa án thực hiện. Như vậy, nước Malaysia theo nguyên tắc tam quyền phân lập gồm: lập pháp, hành pháp, tư pháp. Trong đó, cơ quan lập pháp được các đại biểu Quốc hội điều phối hoạt động, cơ quan hành pháp do các nhân viên của chính phủ, Ủy ban hành chính và ủy ban công chức điều phối hoạt động, cơ quan Tư pháp do các nhân viên tư pháp điều phối hoạt động.

Nguyên thủ quốc gia được quyền bổ nhiệm người đứng đầu các cơ quan hành pháp và tư pháp, còn vấn đề thăng chức, kỷ luật, thuyên chuyển công tác của nhân viên do các Ủy ban đảm nhận. Các Ủy ban này có sự độc lập với nhau.

a) Việc phân lập các quyền được dựa trên các nguyên tắc sau đây:

Thứ nhất, nguyên tắc pháp quyền và đây là việc cai trị bằng luật pháp, trong luật pháp, khác với cai trị độc quyền; độc đoán không theo luật pháp. Đây là nguyên tắc làm cơ sở cho nền dân chủ vì không có cai trị bằng luật pháp thì không có nền dân chủ.

Thứ hai, nguyên tắc phân quyền (phân lập các quyền) nhằm ngăn cản sự tập trung quyền hành. Bộ máy Nhà nước chia thành 3 cơ quan:

+ Quốc hội: lập pháp - soạn thảo luật.

+ Hành pháp: quản lý và thực thi luật

- Tư pháp: diễn giải, cưỡng chế và thi hành luật

Thứ ba, nguyên tắc "Kiểm soát và cân bằng": 3 cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp có sự kiểm soát, đối trọng lẫn nhau. Thủ tướng và các bộ trưởng chọn từ trong cơ quan lập pháp cũng là người đứng đầu cơ quan hành pháp. Các thành viên khác của các Bộ (không phải là Bộ trưởng do các thanh tra kiểm soát. Hành vi của họ được đưa ra Quốc hội thảo luận. Một trong những chức năng quan trọng của cơ quan hành pháp là kiểm tra luật. Quốc hội đề ra các đạo luật có tính chất chung, ngành hành pháp chi tiết hóa các luật; Các Bộ trưởng định ra các văn bản dưới luật.

Như vậy, cơ quan lập pháp đã từ bỏ một số quyền làm luật đáng kể, giao cho cơ quan hành pháp nhất là các ngành mang tính chất kỹ thuật.

Ở Anh hay Malaysia, các văn bản dưới luật có khi được Quốc hội thông qua, cũng có khi chỉ cần thông báo cho Quốc hội biết. Khi thấy các văn bản không hợp hiến các tòa án có quyền tuyên bố văn bản dưới luật không có giá trị. Khác với nước Anh, Malaysia có Hiến pháp, do đó quyền giao cho cơ quan hành pháp có giới hạn và điều quan trọng là các cơ quan hành pháp ban hành văn bản dưới luật không được trái với Hiến pháp và luật.

Đối với ngành Tư pháp: Thẩm phán do nhà vua bổ nhiệm, các nhân viên do ngành hành pháp bổ nhiệm. Ngành Tư pháp kiểm soát các hành vi hoạt động của ngành hành pháp. Trong thể chế dân chủ ở Malaysia, Tòa án là nơi có quyền thế và được sử dụng rộng rãi. Một quyết định nào đó của cơ quan hành pháp bị chất vấn về tính không hợp hiến, Tòa án Tư pháp xem xét và có quyền hủy bỏ quyết định. Nếu quan chức vi phạm, quan chức cũng phải ra tòa.

Thứ tư, nguyên tắc quyền tự do công dân: Hiến pháp Malaysia quy định: "Không một công dân nào bị tước đoạt quyền sống, quyền tự do", Một người bị bắt giữ có thể khiếu nại đến Tòa án để được trả lại tự do. Về cách thức của ngành hành pháp thực hiện một vụ bắt giữ, Tòa án chỉ có quyền chất vấn chứ không được ngăn cản.

Ngoài các nguyên tắc trên, việc phân lập các quyền còn dựa vào một số nguyên tắc khác như: nguyên tắc nghiêm cấm bắt giữ...

b) Mối quan hệ giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp.

Theo nguyên tắc đối trọng, cân bằng, hạn chế lẫn nhau, hoạt động của 3 cơ quan; lập pháp, hành pháp và tư pháp có mối quan hệ với nhau. Về ý nghĩa, cơ quan lập pháp là cơ quan riêng biệt, nhưng các thành viên của cơ quan hành pháp đều nằm trong Quốc hội, đa số thành viên của Quốc hội lại nằm trong Đảng cầm quyền. Thực tế, hai cơ quan này có sự phối hợp chặt chẽ với nhau. Tất cả các đạo luật do cơ quan lập pháp ban hành đều xuất phát từ cơ quan hành pháp và cơ quan hành pháp là người thực hiện các đạo luật do Quốc hội thông qua. Ở Malaysia, Tư pháp là cơ quan độc lập, hành vi vi phạm của một vị thẩm phán không phải thảo luận tại Quốc hội trừ khi có 1/4 số nghị sĩ trong tổng số nghị sĩ Quốc hội yêu cầu. Nhưng giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp thì lập pháp là tiếng nói cuối cùng. Nêu cơ quan lập pháp không đồng tình với quyết định của tòa án tư pháp, cơ quan lập pháp có thể thay đổi đạo luật liên quan đến quyết định. Mặt khác, các Tòa án không thể hoạt động nếu như không có sự phối hợp của cơ quan hành pháp và lập pháp. Để có sự hoạt động của Tòa án phải có các đạo luật do cơ quan lập pháp thông qua và để thực thi bản án phải có sự phối hợp của cơ quan hành pháp. Quyền hạn của Tòa án bị hạn chế bởi cơ quan hành pháp lập ra các sở để xử lý các khiếu nại của công dân; cơ quan chống tham nhũng theo dõi kiểm tra các hành vi tham nhũng liên quan đến công chức. Ngoài ra, còn có một số quy chế quy định chung về việc thực hiện các bộ luật. Bộ luật bao quát nhiều vấn đề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công chức. Nếu công chức vi phạm các quy chế sẽ bị cách chức, hoặc bị truy tố trước pháp luật và việc thực hiện quy chế phải theo đúng thủ tục cần thiết, nếu không công chức sẽ kiện lại Chính phủ.

Lý thuyết về sự phân lập các quyền ở Malaysia cho thấy: Điều quan trọng đối với từng nước là phải chọn được cách thức phù hợp, phải dựa vào nguyên tắc chỉ đạo của nền dân chủ - đó là chính quyền của nhân dân, vì nhân dân. Hiến pháp được nhân dân ủng hộ thì Hiến pháp mới có sức mạnh. Mặt khác, Chính phủ phải tạo cho nhân dân ý thức được rằng: nhân dân là người có vai trò trong việc điều hành đất nước.

Bộ máy Nhà nước muốn hoạt động tốt phải tuân thủ nguyên tắc sắp xếp 3 cơ quan quyền lực theo nguyện vọng của nhân dân vì nhân dân là người ủy nhiệm cho Nhà nước điều hành công việc đất nước. Về điểm này cũng cần tránh sự lạm dụng: đã được nhân dân ủy nhiệm rồi muốn làm gì cũng được.