Trong bộ máy hành chính nhà nước, Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước - cao nhất, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội, với những nhiệm vụ và quyền hạn: Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định của Chủ tịch nước đề xuất, xây dựng chính sách trình Quốc hội, Uỷ ban thường vụ Quốc hội quyết định hoặc quyết định theo thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Điều này; trình dự án luật, dự án ngân sách nhà nước và các dự án khác trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội; Thống nhất quản lý về kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ, môi trường. thông tin, truyền thống, đối ngoại, quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; thi hành lệnh động viên, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân; Trình Quốc hội quyết định thành lập, bãi bỏ bộ, cơ quan ngang bộ; thành lập, giải thể, nhập, chia điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, trình Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Thống nhất quản lý nền hành chính quốc gia; thực hiện quản lý về cản bộ, công chức, viên chức và công vụ trong các cơ quan nhà nước tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, chống quan liêu, tham những trong bộ máy nhà nước; lãnh đạo công tác của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp; hướng dẫn, kiểm tra Hội đồng nhân dân trong việc thực hiện văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; tạo điều kiện để Hội đồng nhân dân thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do luật định; Bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và xã hội, quyền con người, quyền công dân; bảo đảm trật tự, an toàn xã hội: Tổ chức đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước theo ủy quyền của Chủ tịch nước; quyết định việc ký, gia nhập, phê duyệt hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ, trử điều ước quốc tế trình Quốc hội phê chuẩn quy định tại khoản 14 Điều 70, bảo về lợi ích của Nhà nước, lợi ích chính đáng của tổ chức và công dân Việt Nam ở nước ngoài; Phối hợp với Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình" (Điều 96). Các quy định của Hiến pháp là cơ sở hiến định để xác định nội dung trách nhiệm giải trình của Chính phủ, Chính phủ giải trình về việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của mình đã được Hiến pháp, Luật và các văn bản pháp luật khác quy định và với tư cách là cơ quan đứng đầu ngành hành pháp, phải giải trình về mọi hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước khi có yêu cầu giải trình.

Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ, đứng đầu bộ máy hành chính nhà nước, do Quốc hội bầu từ số các đại biểu Quốc hội, là nhà chính trị phải chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của bộ máy hành chính trước Quốc hội, cử tri đã bầu ra mình, trách nhiệm ở đây mang tính chính trị - pháp lý, đạo đức. Với vai trò là người đứng đầu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có trách nhiệm giải trình trước Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội về các báo cáo của Chính phủ trước Quốc hội, giải trình về việc thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn được giao, giải trình báo cáo công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, hay những vấn đề mà các cơ quan này có yêu cầu giải trình; trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội, trả lời chất vấn thực chất là giải trình về những vấn đề được đưa ra chất vấn. Chủ đề chất vấn rất đa dạng, có thể là tình trạng chung của tên hành chính nhà nước, tình trạng quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực, tình trạng vi phạm pháp luật của bộ máy hành chính nhà nước, của cán bộ, công chức trong bộ máy, tình trạng tham nhũng, lãng phí hoặc một vụ việc cụ thể về quản lý nhà nước gây dư luận xã hội đối với hoạt động của ngành hành chính…, nhằm làm rõ trạng thái sự việc diễn ra như thế nào, hay xử lý ra sao và rất nhiều nội dung khác. Trong một số trường hợp Chính phủ có trách nhiệm giải trình với tòa án khi có yêu cấu trong quá trình xét xử các vụ án hình sự, dân sự, kinh tế, lao động, hôn nhân gia đình và hành chính, có liên quan đến hoạt động của Chính phủ.

Là người giúp Thủ tướng Chính phủ làm nhiệm vụ theo sự phân công của Thủ tướng và chịu trách nhiệm trước Thủ tướng về nhiệm vụ được phân công, do đó Phó Thủ tướng có trách nhiệm giải trình trước Thủ tướng về việc thực hiện các nhiệm vụ được phân công. Bên cạnh trách nhiệm giải trình là bốn phận, nghĩa vụ, Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng có thể bị bãi miễn đại biểu Quốc hội, chịu sự đánh giá của Quốc hội thông qua cơ chế bỏ phiếu tín nhiệm.

Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ vừa là thành viên của Chính phủ, đồng thời là người đứng đầu về ngành, lĩnh vực được phân công phụ trách, do đó có trách nhiệm giải trình trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về mọi vấn đề thuộc ngành, lĩnh vực được phân công phụ trách, đồng thời cùng với các Bộ trưởng. Thủ trưởng cơ quan ngang bộ khác giải trình về những vấn đề liên quan đến các bộ cơ quan ngang bộ phải phối hợp để giải quyết.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân là người thay mặt UBND để giải trình trước HĐND và cơ quan hành chính cấp trên, đối với Chủ tịch UBND cấp tỉnh trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đối với Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp xã trước HĐND cùng cấp, trước Chủ tịch UBND cấp tỉnh, huyện tương ứng về mọi mặt hoạt động của UBND và việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Những người đứng đầu các bộ phận cơ cấu của Ủy ban nhân dân như Giám đốc sở, Trưởng phòng, phải giải trình trước Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân về mọi hoạt động của bộ phận cơ cấu do mình quản lý, trong một số trường hợp phải giải trình trước Hội đồng nhân dân cùng cấp, cơ quan hành chính nhà nước cấp trên về những quyết định quản lý, chuyên môn do mình thực hiện.

Các công chức là người trực tiếp thực thi công vụ, ra quyết định hành chính, thực hiện hành vi hành chính theo quy định của pháp luật cũng đều phải chịu trách nhiệm về tính đúng đắn, hợp pháp, hợp lý của các quyết định do mình đưa ra, các hành vi hành chính do mình thực hiện, trách nhiệm ở đây hiểu theo nghĩa tích cực - trách nhiệm chính trị, đạo đức, pháp lý trong thực thi công vụ. Ở khía cạnh này, thì cán bộ, công chức cũng phải chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của mình trước nhà nước, xã hội và phải giải trình trước cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền, hay các cơ quan, tổ chức, cá nhân bị tác động trực tiếp bởi quyết định, hành vi do mình thực hiện, hay giải trình trước các phương tiện thông tin đại chúng về một vấn đề nào đó liên quan đến quá trình thực thi công vụ của mình.

Các hình thức thực hiện trách nhiệm giải trình rất đa dạng, tùy từng trường hợp, vị trí, vai trò của chủ thể giải trình mà có những hình thức tương ứng, phù hợp. Đối với cơ quan hành chính nhà nước - hình thức phổ biến nhất là "báo cáo giải trình" trước cơ quan nhà nước cấp trên khi có yêu cầu giải trình, hay trả lời chất vấn trước cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, đối với những đối tượng chịu sự tác động của quyết định, hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, hình thức - trả lời ý kiến.

Tóm lại, trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước là bổn phận, nghĩa vụ làm rõ các thông tin, giải thích kịp thời, đầy đủ về các quyết định, hành vi, hoạt động của mình trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được gio, được điều chính bởi pháp luật với các hình thức, phương thức khác nhau như: báo cáo giải trình, trả lời chất vấn trước cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, báo cáo giải trình trước cơ quan nhà nước cấp trên, trước nhân dân khi có yêu cầu giải trình. Thực hiện trách nhiệm giải trình góp phần bảo đảm tính công khai, minh bạch trong hoạt động hành chính nhà nước, góp phần phòng, chống tham nhũng.