Chuyển đổi số trong lĩnh vực đo lường đang mang đến những thay đổi đáng kể trong cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông tại PTB. Một minh chứng rõ nét cho sự chuyển mình này chính là việc thiết lập Đám mây đo lường, một hệ thống yêu cầu máy chủ lớn và khắt khe về các tiêu chuẩn bảo mật công nghệ thông tin. Để duy trì được "niềm tin" từ phía khách hàng, PTB cần bảo trì hệ thống này liên tục, qua đó khẳng định được vị thế của mình như một “nền tảng cốt lõi tin cậy” cho hoạt động số hóa trong lĩnh vực đo lường. Bên cạnh đó, Đám mây đo lường cũng là một phần trong sáng kiến phát triển Chứng chỉ hiệu chuẩn số và Giao diện khách hàng số, nhằm nâng cao trải nghiệm và sự tiện lợi cho người dùng.

Để tạo ra hệ thống lưu trữ hồ sơ điện tử theo yêu cầu quá trình chuyển đổi số, PTB đã áp dụng hệ thống quản trị tài liệu nội bộ dựa trên máy chủ tập trung. Hệ thống này bao gồm nhiều thành phần như quy trình làm việc mới, chữ ký số, kiểm soát truy cập, và lưu trữ dữ liệu. Nhóm công tác liên ngành đã tiến hành điều chỉnh quy trình nghiệp vụ dựa trên tài liệu nội bộ của tổ chức để đảm bảo hệ thống nộp hồ sơ điện tử hoạt động hiệu quả. Một số dự án thử nghiệm trong quản trị tài liệu nội bộ bắt đầu được thực hiện từ đầu năm 2018 và đã hoàn tất vào cuối năm 2020. Những sáng kiến như Chứng chỉ hiệu chuẩn số và Giao diện khách hàng số được phát triển dựa trên những quy trình phù hợp để đảm bảo tính tương thích giữa các hệ thống, từ đó tạo thuận lợi cho người sử dụng.

Bên cạnh đó, việc phân tích dữ liệu và xử lý các vấn đề toán học, thống kê đa chiều đòi hỏi PTB phải có các giải pháp số tiên tiến nhằm đáp ứng nhu cầu tính toán sâu sắc. Các giải pháp điện toán hiệu năng cao đã được triển khai trong các bộ phận và phòng ban với mục tiêu nâng cao năng lực tính toán song song, mở rộng lưu trữ, và phát triển các giải pháp số đáp ứng yêu cầu công việc hiện đại.

Một mô hình điển hình trong việc phát triển giải pháp số là NIST, nơi họ đã xây dựng một loạt các giải pháp lưu trữ dữ liệu nghiên cứu dựa trên nền tảng điện toán đám mây. Các dữ liệu này không chỉ được lưu trữ mà còn được truy cập công khai, cung cấp nguồn tài nguyên quý giá cho cộng đồng nghiên cứu. Kinh nghiệm từ NIST cho thấy rằng, để các giải pháp có thể phát huy hiệu quả, điều quan trọng là phải đảm bảo khả năng tiếp cận đơn giản cho người sử dụng và tỷ lệ chi phí-lợi ích hợp lý. Các sáng kiến này bao gồm việc phát triển các giải pháp số để tối ưu hóa quy trình làm việc, tạo ra các giao diện dữ liệu và cơ sở dữ liệu phù hợp, cũng như việc tiêu chuẩn hóa thư viện số.

Ở cấp độ quốc gia, những sáng kiến phát triển hạ tầng điện toán đám mây như Mạng lưới Nghiên cứu và Giáo dục Quốc gia Đức đã được hình thành với hình thức “Hạ tầng là một dịch vụ” (IaaS). Nhưng điều đáng lưu ý là những gì mà IaaS cung cấp không thể thay thế cho quá trình phát triển các giao diện số trong dài hạn. Việc đầu tư vào công nghệ giao diện số sẽ đảm bảo rằng cơ sở hạ tầng đo lường không chỉ đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn có khả năng thích ứng với yêu cầu trong tương lai, từ đó góp phần đưa PTB trở thành đơn vị dẫn đầu trong hoạt động đo lường số hóa. Việc này không chỉ tạo ra giá trị cho tổ chức mà còn thúc đẩy sự phát triển toàn diện của ngành đo lường tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, tại Hội nghị Hiệu trưởng của Hiệp hội các trường đại học ở Đức, một sáng kiến quan trọng đã được nêu ra nhằm hướng tới việc quản lý dữ liệu một cách đồng nhất và bền vững. Sáng kiến này đồng thời phản ánh những nỗ lực của Bộ Giáo dục và Nghiên cứu Liên bang Đức trong việc nghiên cứu và phát triển các giải pháp hữu hiệu để đối phó với những thách thức trong việc quản lý dữ liệu nghiên cứu. Để đảm bảo tính công khai và minh bạch, Quỹ Nghiên cứu Quốc gia Đức cùng với Ủy ban châu Âu cũng đã thiết lập các thông số kỹ thuật yêu cầu rằng mọi dự án nhận tài trợ phải công bố công khai dữ liệu nghiên cứu thu được trong suốt quá trình thực hiện.

Ở cấp châu Âu, một sáng kiến đáng chú ý là Đám mây Khoa học Mở Châu Âu, đánh dấu một bước tiến quan trọng hướng tới việc tạo ra một hệ thống dữ liệu hài hòa trên toàn khu vực. Ủy ban châu Âu đã khuyến nghị sử dụng các công cụ như Horizon 2020 để giải quyết các vấn đề liên quan đến quản lý dữ liệu mở. Điều này cũng nhấn mạnh rằng việc xây dựng hạ tầng số hiệu quả cho việc xử lý dữ liệu nghiên cứu là cần thiết đối với các tổ chức như PTB, đang đóng vai trò là một đối tác dự án quan trọng trong nhiều dự án thuộc khuôn khổ Horizon 2020. Trong tương lai gần, các cuộc đàm phán nội bộ sẽ được tổ chức để xác định cụ thể các giải pháp số cần thiết nhằm bảo đảm tính bảo mật cho dữ liệu nghiên cứu trong dài hạn. Một yêu cầu quan trọng khác là việc cho phép quyền truy cập linh hoạt vào cơ sở dữ liệu, không chỉ dành cho một cá nhân mà còn cho một nhóm người, để tối ưu hóa việc sử dụng dữ liệu.

Hội đồng Hạ tầng Thông tin Khoa học, trong một báo cáo năm 2016, đã nhấn mạnh rằng với sự gia tăng nhanh chóng “cường độ” xuất hiện của dữ liệu khoa học, việc quản lý dữ liệu trở nên cực kỳ quan trọng và là điều kiện tiên quyết cho việc tái sử dụng dữ liệu trong tương lai. Một trong những mục tiêu chính của các sáng kiến ở châu Âu chính là việc lưu trữ dữ liệu và sử dụng chúng một cách hiệu quả. Do đó, việc áp dụng các cấu trúc siêu dữ liệu và tiêu chuẩn hóa dữ liệu là một yếu tố không thể thiếu trong quá trình này.

Ở cấp độ quốc gia, sáng kiến GovData đang cố gắng thiết lập một định dạng dữ liệu hành chính công thống nhất. Tuy nhiên, định dạng này chưa áp dụng được cho nhiều loại định dạng dữ liệu và cấu trúc siêu dữ liệu đã tồn tại. Vì vậy, các sáng kiến cần có xu hướng tập trung vào việc tạo ra “Siêu dữ liệu phong phú” (Rich Metadata) để tối đa hóa khả năng sử dụng và tương tác của các bộ dữ liệu. Để thực hiện điều này, cần có một đội ngũ nhân viên có trình độ cao với những kỹ năng và kiến thức mạnh mẽ về công nghệ thông tin và truyền thông. Đây chính là yếu tố then chốt để đảm bảo rằng các bộ dữ liệu có thể tương tác hiệu quả với nhau, từ đó xây dựng một hệ thống quản lý dữ liệu vững chắc và bền vững cho tương lai. Việc phát triển và áp dụng các giải pháp quản lý dữ liệu đồng nhất không chỉ giúp cải thiện khả năng truy cập và tái sử dụng dữ liệu mà còn góp phần nâng cao chất lượng và độ tin cậy của nghiên cứu khoa học.

Triển vọng chuyển đổi số trong đo lường:

Việc đo lường trong bối cảnh chuyển đổi số của nền kinh tế hiện tại đang là một chủ đề đầy thách thức nhưng cũng mang lại nhiều cơ hội cho PTB. Tình hình đại dịch Covid-19 đã chứng minh rằng PTB đã lựa chọn đúng hướng đi, giúp hình thành và thúc đẩy những ý tưởng mới một cách nhanh chóng hơn. Sự kết nối giữa các giải pháp số và hoạt động đo lường là yếu tố quan trọng, cho phép PTB tận dụng hiệu quả những cơ hội phát sinh từ quá trình số hóa.

Để hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi số này, PTB đã khởi động một nhóm dự án mang tên “Quy trình làm việc số cho các dịch vụ đo lường”, nhằm tích cực thúc đẩy và phát triển những bước tiến trong lĩnh vực đo lường. Trong bối cảnh này, toàn bộ hạ tầng chất lượng quốc gia hiện đang đối mặt với nhiều thách thức từ sự chuyển đổi số của nền kinh tế. Để ứng phó với điều này, PTB đã đặt nền tảng kiến tạo cho chứng chỉ số và quy trình số, đồng thời kết nối với các hạ tầng chất lượng quốc gia khác để xây dựng một hạ tầng chất lượng số có khả năng tương tác tốt.

Hạ tầng này đang được thiết kế nhằm thúc đẩy sự bảo mật, độ tin cậy và đổi mới sáng tạo trong tương lai. Đặc biệt, sự chính xác của dữ liệu được coi là yếu tố then chốt giúp quá trình chuyển đổi số thành công và bền vững. Với sự tham gia của các ủy ban quốc gia cũng như quốc tế, PTB đã thiết lập nền tảng tin cậy cho dữ liệu đo lường thông qua việc áp dụng các mô hình dữ liệu số. Hoạt động này không ngừng mở rộng và phát triển, nhằm củng cố vị thế của PTB trong lĩnh vực đo lường.

Trong tương lai, PTB dự kiến sẽ mở rộng các hoạt động như tìm kiếm và quản lý dữ liệu, xây dựng tiêu chuẩn cho dữ liệu, đồng thời nâng cao tính đồng nhất và năng lực so sánh của dữ liệu trong hạ tầng chất lượng quốc gia số. Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI) đang giúp PTB hướng tới mục tiêu then chốt: đảm bảo tính thống nhất trong lĩnh vực đo lường trong một thế giới ngày càng số hóa. Đó chính là lý do tại sao PTB ngày càng tăng cường ứng dụng các phương pháp đánh giá dựa trên AI, quản lý chất lượng dữ liệu, dữ liệu tham chiếu và các điểm chuẩn.

AI không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà còn trở thành năng lực cốt lõi trong quá trình chuyển đổi số trong hoạt động đo lường. Từ những thông tin bên ngoài cho đến các giải pháp nội bộ, PTB cam kết sử dụng AI để cải thiện chất lượng dữ liệu và đảm bảo rằng mọi đo lường đều chính xác, đáng tin cậy và có thể so sánh. Tất cả những nỗ lực này nhằm tạo ra một hệ thống đo lường hiện đại và hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế số trong tương lai.